Ποιούς κοινούς κανόνες παραδίδει στους Νόμους ο Πλάτωνας για την ύπαρξη των Θεών, για την πρόνοια, και για την αναλλοίωτη τελειότητα τους

59,15
“Υποστηρίζονται λοιπόν και υποστηρίζονται και από τον Πλάτωνα σε εκείνο το έργο αυτά τα τρία,
ότι δηλαδή υπάρχουν οι Θεοί, ότι προνοούν για όλα, και ότι όλα τα κατευθύνουν σύμφωνα με την
δικαιοσύνη και δεν δέχονται καμία εκτροπή από τα κατώτερα τους.
Είναι λοιπόν φανερό στον καθένα ότι αυτά είναι τα πιο πρωταρχικά από τα θεολογικά δόγματα,
γιατί πιο δόγμα είναι πιο πρωταρχικό από την ύπαρξη των Θεών ή από την αγαθόμορφη πρόνοια
τους ή από την αναλλοίωτη και ακλόνητη δύναμη τους, μέσω των οποίων και παράγουν με έναν
τρόπο ενιαίο τα επόμενα τους και τα διατηρούν ανέπαφα και τα επαναφέρουν προς τον εαυτό τους,
ενώ οι ίδιοι τακτοποιούν τα άλλα, χωρίς οι ίδιοι να υφίστανται τίποτα από τα κατώτερα τους και
χωρίς να μεταβάλλονται και αυτοί από την ποικιλία όσων δέχονται την πρόνοια τους.”

Τα τρία συμπεράσματα είναι:

  • Οι Θεοί υπάρχουν
  • Οι Θεοί προνοούν για όλα
  • Οι Θεοί όλα τα κατευθύνουν με την δικαιοσύνη και δεν δέχονται καμία εκτροπή από τις κατώτερες υποστάσεις.

cropped-proclus.jpg

Παρατηρήσεις για τις συζητούμενες υποθέσεις του Παρμενίδη, παρατηρήσεις οι οποίες δείχνουν την μεταξύ τους λογική συνέχεια και την συμφωνία τους με την πραγματικότητα.

56,15
“η ύπαρξη του Ενός προχωρά από πάνω μέχρι την πιο ασθενή υπόσταση των πραγμάτων.”

Εδώ αναφέρεται ότι το Εν ενυπάρχει εντός όλων των υπάρξεων.

Οι υπάρξεις που εξέχουν στις αρετές είναι πιο κοντά στο Εν.

Ενώ οι υπάρξεις που δρουν χωρίς αρετή είναι πιο απομακρυσμένες από το Εν.

Ωστόσο ακόμη και οι υπάρξεις που είναι απομακρυσμένες από το Εν εντός τους ενυπάρχει το Εν και τους δίνει την υπόσταση τους μέσα στο Γίγνεσθαι.

Επειδή όλες οι υπάρξεις οφείλουν την ύπαρξη τους στο Εν είναι δεκτικές στις αρετές και μπορούν να μεταβληθούν και να πλησιάσουν το Εν ανάλογα την ποιότητα τους.

57,5
“Γιατί όπως τα σώματα με την ίδια την ζωή τους συνδέονται με την ψυχή και όπως οι ψυχές με το
διανοητικό τους μέρος ανάγονται στον καθολικό νου και στην πρωταρχική νόηση, έτσι βέβαια και
τα αληθινά όντα με την δική τους ενότητα έχουν αναχθεί στην υπερβατική Ενότητα και έτσι είναι
αχώριστα από την πρωταρχική αιτία.”

  • Για τα θνητά όντα που έχουν σώμα, το σώμα τους συνδέεται με την ζωή
  • Η ζωή με την ψυχή.
  • Η ψυχή με την διάνοια.
  • Η δε δοιάνια τα ανάγει στον ενιαίο και καθολικό νου.
  • Τέλος ο νους τα συνδέει με την πρωταρχική νόηση της Ενάδας του νου.

Τα όντως όντα (Θεοί) με την δική τους ενότητα ανάγωνται στην Ενάδα των Θεών η οποία τα συνδέει στο Εν (την πρωταρχική αιτία)

58,15
“Και για να μιλήσω γενικά αυτό συμπεραίνουμε από όλα τα όντα, ότι δηλαδή, αν υπάρχει το Ένα
υπάρχουν και όλα μέχρι και την τελευταία υπόσταση, αν όμως δεν υπάρχει, δεν υπάρχει κανένα
από τα όντα. Είναι λοιπόν αίτιο που δημιουργεί και διασώζει όλα τα όντα το Ένα, πράγμα το οποίο
και ο Παρμενίδης το έβγαλε ως συμπέρασμα στο τέλος του διαλόγου.”

cropped-proclus.jpg

Οι υποθέσεις του Παρμενίδη σχετίζονται με τις αρχές των όντων

Τι σωστά λένε όσοι ισχυρίζονται ότι οι συζητούμενες υποθέσεις του Παρμενίδη σχετίζονται με τις
αρχές των όντων και τι πρέπει να προστεθεί σε όσα λένε από την διαδικασία του ίδιου του
καθοδηγητή μας.
Η διπλή απόδειξη της ύπαρξης από τις 9 υποθέσεις του Παρμενίδη.
41,7
Εννέα υποθέσεις εξετάζονται στον διάλογο “Παρμενίδη”.

Οι πέντε πρώτες υποθέτουν την ύπαρξη του Ενός και μπορούν μέσω αυτής της υπόθεσης να θέσουν
την ύπαρξη όλων των όντων και τον ενδιάμεσο χώρο των καθολικών και το τέλος της προόδου των
πραγμάτων

Οι άλλες τέσσερις, πάλι, που ακολουθούν τις πέντε πρώτες εισηγούνται ότι δεν
υπάρχει το Ένα σύμφωνα με την υπόδειξη της διαλεκτικής μεθόδου, και έχουν την πρόθεση να
αποδείξουν ότι, σύμφωνα με την υπόθεση αυτή, από την αναίρεση του Ενός αναιρούνται όλα τα
όντα ακόμη και όσα είναι ορατά, έτσι οι πρώτες τα συμπεραίνουν όλα λογικά ενώ οι δεύτερες τα
παρουσιάζουν εντελώς πιο αδύνατα.
41,25
Για την πρώτη λοιπόν υπόθεση ο Πλάτωνας εξυμνεί την απόρρητη, άγνωστη και υπερβατική
υπεράνω κάθε οντότητας ιδιότητα της υπερούσιας αρχής των πάντων.
Ο όρος υπερούσιο δηλώνει τις θεότητες που λέγονται και Ενάδες και βρίσκονται πάνω από τα
όντα και υπό του Ενός. Είναι δηλαδή εκτός της ουσία της ύπαρξης των όντων σαν ένα
μεταβατικό πεδίο μεταξύ Εν και Όντων.

 

Άλλωστε ον και ουσία είναι ομόριζες λέξεις του ειμί.
Για την υπόθεση όμως που ακολουθεί την πρώτη αυτή υπόθεση δεν αναπτύσσουν όλοι την ίδια
διδασκαλία.

Αλλά οι παλαιοί και οι οπαδοί της διδασκαλίας του Πλωτίνου λένε ότι εδώ έχει παρουσιαστεί η νοητική φύση να λαμβάνει υπόσταση κάτω από την υπερούσια αρχή των όντων και
όσα συμπεράσματα εξάγονται από αυτήν όλα προσπαθούν να τα συνάψουν με την μία και
απολύτως τέλεια δύναμη του νου.

Σχηματικά έχουμε:

Ολύμπιοι Θεοί -> Νους -> Ενάδες -> Εν

cropped-proclus.jpg

Η κατανόηση των αοράτων και αφηρημένων αιτιών

35,23
Η παραπάνω έκφραση μας δείχνει πως η πλατωνική θεολογία έχει να κάνει με την περιγραφή των αοράτων και αφηρημένων αιτιών και την τοποθέτηση τους σε ένα οντολογικό σύστημα.
Αυτά τα αληθινά όντα που βρίσκονται εκτός μεταβολής είναι τα αληθινά όντα (όντως όντα) και
χαρακτηρίζονται ως αναλλοίωτα, αθάνατα και θεοί.

Επομένως εκτός μεταβολής υπάρχουν υπό του Ενός πλήθος όντων. Αυτά τα όντα είναι αθάνατα και οι θνητοί τα αναγνωρίζουν ως θεούς.
cropped-proclus.jpg

Προέλευση της αρχαίας θεολογίας, ποιοι είναι υιοί των θεών.

26,1
Γιατί ολόκληρη η θεολογία των Ελλήνων προέρχεται από την Ορφική μύηση, καθώς πρώτος ο Πυθαγόρας από τον Αγλαόφημο διδάχτηκε τα όργια των θεών και δεύτερος ο Πλάτωνας δέχτηκε την ολοκληρωμένη γνώση για αυτούς από τα πυθαγόρεια και ορφικά συγγράμματα.

26,10 Ποιοι αποκαλούνται υιοί και παιδιά των θεών
Εξάλλου επιχειρώντας να μιλήσει για τους θεούς κάτω από την σελήνη και για την διαβάθμιση μέσα σε αυτούς, καταφεύγει στους θεολόγους και τους αποκαλεί “παιδιά των θεών”, και τους θεωρεί πατέρες της αλήθειας για τους θεούς.

26,20 Ο τρόπος παρουσίασης της γνώσης σχετικά με τους θεούς

Και παντού, για να μιλήσω γενικά, ακολουθώντας τις αρχές των θεολόγων αναπτύσσει τους συλλογισμούς του για τους θεούς, αφαιρώντας το τραγικό στοιχείο από την μυθολογία και θέτοντας τις αρχικές υποθέσεις ως κοινές με αυτούς.

cropped-proclus.jpg

Τι εξάγουμε από κάθε διάλογο

25,3
Φίληβος : Τη γνώση για το Ένα Αγαθό και για τις δύο πρώτες αρχές και για την τριάδα που προκύπτει από αυτά.

Φαίδρος: Όλα τα νοητά-νοητικά γένη και τις ανεξάρτητες βαθμίδες των θεών, οι οποίες είναι
εγκατεστημένες επάνω από τις ουράνιες περιφορές.

Πολιτικός: Τη δημιουργία μέσα στον ουρανό και τους διπλούς περιοδικούς κύκλους του σύμπαντος και τις νοητικές αιτίες τους.

Σοφιστής: Ολόκληρος ο κόσμος του γίγνεσθαι κάτω από την σελήνη και την ιδιότητα των θεών που έλαβαν αυτόν με κλήρο.

Συμπόσιο, Κρατύλο, Φαίδωνα: Ιερά νοήματα για κάθε υποσελήνιο θεό του γίγνεσθαι. Γιατί σε κάθε ένα από αυτούς τους διαλόγους γίνεται μεγαλύτερη ή μικρότερη αναφορά των θείων ονομάτων από τα οποία είναι εύκολο όσοι έχουν εξασκηθεί στα θεία να αντιληφθούν με τον λογικό συλλογισμό τις ιδιότητες τους.

26,15 Κρατύλος: Τους κόσμους που προέρχονται από τα καθολικά

26,16 Γοργίας: Την τριαδική υπόσταση των μονάδων

cropped-proclus.jpg

Ποιοι είναι οι διάλογοι απ’ τους οποίους κυρίως πρέπει να λάβουμε στοιχεία για την Πλατωνική θεολογία

Ποιοι είναι οι διάλογοι απ’ τους οποίους κυρίως πρέπει να λάβουμε στοιχεία για την Πλατωνική θεολογία και σε ποιες βαθμίδες των θεών καθένας από αυτούς μας εισάγει.

24,15
Απαρίθμηση των σημαντικότερων διαλόγων:
Φαίδωνας
Φαίδρος
Συμπόσιο
Φίληβος
Σοφιστής
Πολιτικός
Κρατύλος
Τίμαιος
Γοργίας
Πρωταγόρας
Νόμοι
Πολιτεία
Επιστολές

Proclus

Κριτική των μύθων

21
“Ο Πλάτων δεν αποδέχτηκε όλη την δραματουργία των μυθικών δημιουργημάτων αλλά όσα έχουν
σαν στόχο τους το ωραίο και το αγαθό και δεν είναι ασύμφωνο με την θεία υπόσταση.

Ο τρόπος της μυθολογίας είναι αρχαίος και δηλώνει με υπονοούμενα τα θεία και απλώνει παραπετάσματα μπροστά από την αλήθεια και απεικονίζει την φύση, η οποία προβάλει τα αισθητά δημιουργήματα των νοητών και τα υλικά των άυλων και τα διαιρετά των αδιαίρετων, κατασκευάζει ψεύτικα όντα και είδωλα των αληθινών όντων.

Επειδή βέβαια οι παλαιοί ποιητές θεωρούσαν να ανασυνθέσουν πιο τραγικά τις μυστικές γνώσεις
για τους θεούς και για αυτό δημιούργησαν απάτες των θεών, ακρωτηριασμούς, πολέμους, αλληλοσπαραγμούς, αρπαγές, μοιχείες, και πολλά άλλα τέτοια σύμβολα της κρυμμένης σε αυτά αλήθειας για τα θεία, ο Πλάτων αποποιείται αυτόν τον τρόπο της μυθολογίας και υποστηρίζει ότι είναι εντελώς ακατάλληλος για την εκπαίδευση, ενώ συμβουλεύει η δημιουργία διηγήσεων για τους Θεούς με την μορφή μύθου να γίνεται με έναν τρόπο ταιριαστό στην αλήθεια και πιο οικείο στην φιλοσοφική διάθεση. Αυτές οι διηγήσεις θα πρέπει να θεωρούν ότι το θείο είναι υπαίτιο όλων των
αγαθών και κανενός κακού, ότι δεν συμμετέχει σε καμία μεταβολή διατηρώντας πάντοτε αμετάβλητη την δική του σειρά, (η σειρά ενός Θεού είναι οι άνθρωποι, τα σύμβολα, τα ιερά φυτά και ζώα κτλ που έχουν σχέση με έναν Θεό) και ότι, έχοντας συμπεριλάβει εκ των προτέρων μέσα του την πηγή
της αλήθειας δεν θα γίνεται αίτιο καμιάς απάτης για τα άλλα.”

Παρακάτω στο 22,9 αναφέρει ότι η μυθολογία δεν θα πρέπει να αναμιγνύει το θείο με φυσικές ερμηνείες γιατί το θείο στέκει απρόσμεικτο από το σύνολο της φύσης και έτσι οι συλλογισμοί για τους θεούς θα πρέπει να είναι απρόσμεικτοι και αυτοί από την μελέτη της φύσης και τα φυσικά φαινόμενα. Και αναφέρει ως παράδειγμα τον μύθο μιας κοπέλας της Ωρείθυιας που έπεσε από τα βράχια λόγω κάποιου ανέμου και οι μυθολόγοι είπανε ότι την ερωτεύτηκε ο Βοριάς.

Έτσι οι μύθοι θα πρέπει να γράφονται με σκοπό την φιλοσοφική αλήθεια και όχι την φυσική ερμηνεία της λειτουργίας της φύσης.

Proclus

Οι τρόποι με τους οποίους αναπτύσσει την θεολογία του ο Πλάτωνας

17,10
Οι τρόποι με τους οποίους αναπτύσσει την θεολογία του ο Πλάτωνας δεν είναι όλοι ίδιοι αλλά διαφορετικοί.

Αυτοί είναι:
Θεία έμπνευση ή θεία μανία
Διαλεκτική
Με μύθο
Με τα μαθηματικά ή εικόνες ή Πυθαγόρειος τρόπος
Με σύμβολα ή Ορφικός τρόπος
Με εύρεση του αιτίου

Proclus

Ποιος ο τρόπος αντίληψης των θεών;

15,15

Ο Πρόκλος αναφέρει ότι ο τρόπος της αντίληψης των θεών δεν είναι με το να στρέφουμε την παρατήρηση της νόησης μας στο περιβάλλον αλλά εντός μας στην ίδια μας την ψυχή. Ο διαλογισμός και ο ησυχασμός είναι δύο τέτοιες ασκήσεις.

Γιατί τα όμοια αναγνωρίζονται από τα όμοια.
Έτσι από την αίσθηση γίνεται αντιληπτό το αισθητό, από την αντίληψη το αντιληπτό, από το μυστικό το μυστικό και η ψυχή είναι το μυστικό του είναι του ανθρώπου.

Το θείο άρα από το θείο.
Στρέφοντας ο άνθρωπος την παρατήρηση εντός της ψυχής μέσα σε ηρεμία και γαλήνη ώστε να μην αποσπάται βιώνει βιόματα μυστικά και σιγά σιγά βιώνει και τους Θεούς.

Έτσι οι νοητοί Θεοί γίνονται, μέσω της ψυχικής κάθαρσης των ελαττωμάτων του ανθρώπου, ορατοί εντός του.

Μέσα πλέον όχι από μια θεώρηση αλλά από μια βιωματική κατάσταση. Έτσι δεν θεωρούμε την Ευτυχία αλλά την βιώνουμε, δεν θεωρούμε την Καλοσύνη αλλά την ασκούμε, δεν θεωρούμε την Ευδαιμονία αλλά την ζούμε.

Αυτό είναι το λεγόμενο γνώθι σ’ αυτόν που προτείνει ο Σωκράτης μέσα από τους διαλόγους του Πλάτωνα και αυτός είναι ο τρόπος αντίληψης των Θεών η “εν βίω
γνώση” με εργαλείο την ψυχή του ανθρώπου.

Proclus